Help mijn kind is te dik! Overgewicht bij kinderen tegen gaan

Steeds meer kinderen in Nederland zijn te dik. Ondanks hun kleinere lichaam, kan vanaf 3 -5 jaar al worden vastgesteld dat een kind (ernstige) obesitas heeft (1). Alhoewel het vaststellen dat een kind te dik is al een belangrijke stap is, is het natuurlijk nog beter om overgewicht bij kinderen al tegen te gaan op jonge leeftijd. Terwijl er verschillende initiatieven zijn om de gezondheid van kinderen te verbeteren, blijft (ernstige) obesitas onder kinderen toenemen. Dat ernstige obesitas meer voorkomt bij de jongste leeftijdsgroep is natuurlijk erg zorgwekkend. Wij vroegen ons af: wat doet het met kinderen en hoe kan overgewicht bij kinderen worden tegen gegaan?

In 2018 had bijna 12% van de kinderen van 4 tot en met 17 jaar oud overgewicht, waarvan 9% matig overgewicht en 2,7% ernstig overgewicht (obesitas). Bij 12-17 jarigen komt matig overgewicht wat vaker voor, terwijl ernstig overgewicht iets meer voorkomt bij de jongere kinderen van 4-11 jaar. (2)

Weinig kennis over eten

Snoep, energy drink en chocola: het is misschien moeilijk om te laten staan, maar dit soort voeding zorgt er vaak voor dat kinderen te dik worden. Het eten van verkeerde voeding heeft nu eenmaal een effect op je lichaam. Ondanks dat er verschillende redenen kunnen worden aangewezen voor obesitas, blijkt de omgeving van de kinderen een grote invloed te zijn.

Dat ouders invloed hebben op de gezondheid van hun kinderen blijkt namelijk overduidelijk. Kinderen van wie de ouders of verzorgers ook overgewicht hebben, krijgen dit zelf vaak ook. Daarnaast worden onder kinderen met overgewicht, kinderen van ouders met lage inkomens en minderheden oververtegenwoordigd. (3,4) Gezond eten is dan ook in de meeste gevallen een stuk duurder dan ongezond eten.

Een andere reden waarom kinderen meer gaan eten, kan zijn omdat de ouders hen niet de juiste aandacht geven. Sommige ouders geven kinderen zelfs snoep om hen te troosten, belonen of gewoon te verwennen. Zo raakt het kind gewend aan het patroon om bij bepaalde spanningen of gevoelens opnieuw te willen snoepen of eten.

Daarom is het van belang dat ouders (en wat ons betreft de mens in het algemeen) zich meer verdiepen in het effect van voedingspatronen op je lichaam. Kort door de bocht kunnen zij namelijk sturen of hun kind later (ernstig) overgewicht krijgt en dus gezondheidsproblemen. Om erachter te komen of je kind overgewicht heeft kun je het BMI bepalen.

Obesitas kind voorkomen

Mijn kind heeft overgewicht, wat nu? De meest logische oorzaak die je kan bedenken is het meer eten dan dat er verbrand wordt tijdens beweging. Maar daarnaast is wat er wordt gegeten misschien nog wel belangrijker. In ieder geval dragen ongezonde voedingsgewoontes (zoals veel snoep en frisdrank) en weinig momenten om te bewegen bij aan het ontwikkelen van overgewicht bij kinderen. Weinig bewegen als kind wordt in de hand gewerkt door veel in de auto zitten en achter de computer of tv hangen. Een gezonde levensstijl kan daarom het best opgepakt worden als het hele gezin meedoet.

Wanneer we ons meer verdiepen in welke weg het eten in ons lichaam aflegt, zien we belangrijke aanwijzingen voor een gezond eetpatroon. Het eten begint in je mond en gaat via de keel, slokdarm, maag, dunne darm en de dikke darm weer naar buiten. Onderweg worden er allerlei voedingsstoffen opgenomen in het lichaam of heeft het voedsel een andere werking.

Ondanks dat de lever, galblaas en alvleesklier niet horen bij het spijsverteringskanaal spelen ze wel een belangrijke rol bij de spijsvertering. De lever, het grootste inwendige orgaan, kan globaal gezegd twee dingen doen. Wanneer iemand te veel suiker eet, wordt dat omgezet in lichaamsvet. Als er daarentegen geen overschot is aan bloedsuiker, kan de lever vet gaan omzetten in vetzuren. Dit is onder ander butyraat, die in de dikke darm door bacteriën worden afgebroken en zorgen voor een gezondere darmmassa.

Om hiertoe te komen is het van belang om voldoende resistent zetmeel aan je dieet toe te voegen. Dit is een stof die niet door ons lichaam kan worden afgebroken, ook wel een onverteerbare koolhydraat genoemd. Het resistent zetmeel wordt door de goede bacteriën in onze darmen gebruikt als voedsel. Deze bacteriën fermenteren het resistente zetmeel, waardoor het omgezet wordt in andere stoffen.

Wanneer een dieet voldoende resistent zetmeel bevat, zullen cellen butyraat gebruiken als hun belangrijkste energiebron wat het lichaam van je kind gezond houdt. Bekijk daarom onze lijst met voedingsbronnen die resistent zetmeel bevatten en butyraat bevorderen.

Juist bij baby’s en kleuters kun je met goede voeding sturen of het kind later dik wordt of slank blijft. Eet dus met je gezin veel water oplosbare vezels en resistent zetmeel, om gezondheidsproblemen in de toekomst te voorkomen. Schakel vandaag nog met het hele gezin over op gezond eten en regelmatig bewegen. Wanneer je zelf het goede voorbeeld geeft, is het makkelijker voor je kind om zich eraan te houden. Niemand wil immers dat zijn kind later gezondheidsproblemen krijgt.

Dikke kinderen worden vaker gepest

Kinderobesitas heeft ook emotionele gevolgen. Jonge kinderen met overgewicht worden zelf veelvuldig gepest en pesten zelf ook vaker. Met name zwaarlijvige jongens gooien op jonge leeftijd letterlijk hun gewicht in de strijd door te slaan, schoppen en duwen, volgens onderzoek van het Erasmus MC (5). In de schoolomgeving is pesten gebaseerd op gewicht een van de meest voorkomende vormen van intimidatie van klasgenootjes. Al op jonge leeftijd schrijven jonge kinderen negatieve kenmerken en stereotypen toe aan leeftijdsgenoten met grotere lichaamsafmetingen (6,7).

Op de basisschool, zijn de op gewicht gebaseerde stereotypen meestal al normaal geworden. Klasgenoten bieden minder vaak hulp aan leeftijdsgenoten met overgewicht of obesitas en ze worden dus meer gepest dan kinderen met normaal gewicht. De kans om het doelwit te zijn van pesterijen van leeftijdsgenoten neemt toe met een hoger BMI. Onderzoek over een langere periode toont aan dat gewicht de kans op slachtoffer worden significant voorspelt, waarbij jongeren met het hoogste gewicht het meest kwetsbaar zijn voor pesten (8).

Voorkomen beter dan genezen

Terwijl we het aan de buitenkant vaak al kunnen zien aan de dikkere buik en vetrolletjes, gebeuren er binnen het lichaam misschien dus nog wel belangrijkere dingen. Je hebt met obesitas dan ook meer kans op bepaalde ziekten en aandoeningen. Daarnaast kun je er geestelijk ook enorm onder gebukt gaan. Over het algemeen hebben mensen met ernstig overgewicht een minder goed zelfbeeld. Soms worden ze zelfs depressief en kunnen ze familie en vrienden uit de weg gaan. Verderop in het leven kunnen kinderen dus tegen sociale situaties op gaan zien, vinden ze reizen bijvoorbeeld niet meer leuk door te kleine stoelen of is passende kleding vinden een onmogelijke opgave geworden.

Gelukkig zijn er manieren om zwaarlijvigheid bij je kind te voorkomen. Probeer het eetpatroon van je gezin erop aan te passen en help je kinderen nú alvast voor de toekomst. Kijk ook eens naar onze recepten met resistent zetmeel.

Bronnen