Waarom blijven we ongezond eten?

Waarom ongezond eten als we weten dat het niet goed voor ons is? De voedingsmiddelenindustrie maakt ons ziek

Voedsel producenten proberen hun voedsel zo verslavend mogelijk te maken, letterlijk. Eten met onnatuurlijk hoge gehaltes aan suiker en zout zorgen ervoor dat mensen zich ziek eten met obesitas als eindbestemming.

Kan je ook niet stoppen met chips eten wanneer je bent begonnen? Je bent niet de enige. Het is niet helemaal jouw fout dat je ‘laatste handje’ chips uiteindelijk niet de laatste wordt. Veel snacks die elke dag gegeten worden zijn ontworpen om ons verslaafd te houden. Er worden voedingsstoffen aan toegevoegd die helemaal niet nodig zijn voor onze gezondheid.

Zelfs als voedsel niet extreem naar zout smaakt kan het bijvoorbeeld toch toegevoegd zijn, zoals in ketchup. Een van de redenen om dit te doen is om de houdbaarheid te verlengen. Daarnaast kan het gebruikt worden om de kleur van voedsel aantrekkelijk te maken, zoals de goudbruine korst van een brood.

In feite worden producten die eerst niet zoet waren, nu ook kunstmatig gezoet om de consument (wij dus!) naar het product te laten verlangen. Zo kan de hoeveelheid suiker van een pastasaus zelfs hetzelfde zijn als in een voorverpakt dessert!

Vergelijk maar eens de ‘bertolli pastasaus tradizionale’ met een chocolade roomtoetje van de Zaanse hoeve.

Ook een emotionele associatie kan ervoor zorgen dat mensen bepaalde producten blijven eten. Zoals die heerlijke appeltaart die je oma vroeger maakte of de geur van een bepaald gerecht dat je aan je familie doet denken. Het associëren van voedsel met plezier kan mensen nog meer verslaafd laten worden aan het voedsel dat al is ontworpen om verslavend te werken. De geur van een bakker of een frietkraam trekt niet voor niets extra klanten.

Het lijkt misschien alsof overgewicht alleen het gevolg is van onze eigen keuzes. Maar in onze maatschappij wordt deze volksziekte in de hand gewerkt doordat onze omgeving aanzet tot overeten en te weinig bewegen.

Sinds wanneer worden we voor de gek gehouden?

Dit klinkt misschien schokkend, maar verslavend voedsel of voedsel dat iets met onze geest doet is niks nieuws. Tot eind 19^e eeuw bevatte cola bijvoorbeeld een kleine hoeveelheid cocaïne (1). Ook cafeïne toevoegen aan drinken begon als een goede bedoeling om een gezond drankje te maken. Gelukkig is het officieel niet verslavend, maar je kan je toch aardig beroerd voelen als je ontwenningsverschijnselen krijgt wanneer je stopt.

Suiker even slecht als cocaïne?

Over suiker zeggen sommige onderzoekers dat het in het algemeen even verslavend kan werken als cocaïne. Het kan zelfs meer de moeite waard en aantrekkelijk zijn. (1,2) Terwijl cocaïne en heroïne illegaal zijn gemaakt, zijn er geen restricties of regels op de hoeveelheid suiker, zoetstoffen en zout die aan de producten zijn toegevoegd in de supermarkt schappen.

Suiker is ook niet per se dé boosdoener van alles. Suiker en zout passen wel in een normaal voedingspatroon, maar niet in de hoge hoeveelheden die we vaak terugvinden in bewerkte producten. Nederlanders eten namelijk gemiddeld 30 (!) suikerklontjes per dag. De trend van suikervrije producten en dranken hebben ook niet voor verbetering gezorgd. Daarom moeten we ons afvragen; wat mist gezonde voeding?

De oplossing

Om gezond te zijn en te blijven is gezond eten belangrijk, dat weten we allemaal. Supermarkten staan vol met producten die claimen gezond te zijn en er is informatie beschikbaar over voeding. Toch heeft het informeren van de consument er tot nu toe niet voor gezorgd dat we met zijn allen de juiste dingen gaan eten. Er is dan ook meer nodig dan informeren.

Maar bewustleven.nl informeert toch ook over gezond eten?

Ja ook wij informeren mensen over gezond eten. Ondanks goede bedoelingen, kiezen mensen vaak voor ongezonde producten omdat ze voedingsinformatie verkeerd interpreteren. Wanneer voedingsinformatie grondig gelezen wordt én juist geïnterpreteerd kan het helpen om de juiste keuzes te maken. (3) Het heeft dus wel zin om die mega brei aan informatie over voeding en de industrie logisch en begrijpelijk op te schrijven.

Maar er is meer nodig om het keuzegedrag te veranderen en de herhalende ‘irrationele keuze’ voor ongezond voedsel ongedaan te maken. We blijven namelijk verslaafd aan die producten die ervoor zijn ontworpen. Als we denken aan oplossingen, moet dit dan ook groter worden aangepakt.

Vanuit de overheid en supermarkten kan er veel worden gedaan. Vaak wordt er (terecht) gewezen naar de voedingsindustrie die verbeteringen moeten maken, maar supermarkten dragen ook bij aan onze dikmakende omgeving. Supermarken bepalen namelijk het aanbod, wat het kost en welke producten er in de aanbieding gaan.

Daarnaast is de indeling van de winkel geen toeval. De basis producten die het meest worden gekocht (brood, vlees, zuivel) liggen in de uithoeken van de winkel zodat je de hele winkel door moet. Wanneer je wat producten pakt bij de ingang, met het verse producten assortiment heb je het idee dat je goed bezig bent. Grote kans dat je vervolgens meer en vaak ongezonde producten koopt. De duurste producten liggen op ooghoogte en kinderproducten op de ooghoogte van kinderen. Wanneer je dan de eindstreep haalt, de kassa, word je daar nog verleid tot impulsaankopen.

Regels omtrent reclame kunnen ook aangescherpt worden. Zo worden er veel ongezonde producten gepromoot alsof ze gezond zijn. Denk bijvoorbeeld aan een gespierde man met een wasbord die coca cola drinkt of een topsporter met een energydrink.

Ongezond eten is daarnaast goedkoper in onze dikmakende maatschappij. Amerikaans onderzoek wees uit dat mensen eerder geneigd zijn om gezond te kiezen wanneer de prijzen dichter bij ongezond eten zouden liggen. (4) Krap bij kas maar toch gezond eten? Bekijk eens ons artikel over gezond blijven eten met een klein budget.

Het lijkt er niet op dat de overheid de gezondheid van de mensen wil verbeteren. Kort door de bocht wordt er toegelaten om eerst ongezonde producten te promoten, om vervolgens ons te laten opdraaien voor de kosten. De hoofdzakelijke reden om ongezond voedsel te blijven promoten lijkt dan ook geld te zijn.

Kortom, we moeten wel erg veel wilskracht hebben om telkens te blijven kiezen voor gezonde producten. Hoe gaan jullie om met het constante aanbod aan verleidelijke producten? Merken jullie ook dat sommige producten verslavend werken?

Bronnen